Svojom raspravom o današnjem značaju kritičkog realizma Đerd Lukač postavlja i nastoji da reši niz veoma aktuelnih pitanja koja se odnose na savremenu književnost i na njenu ulogu u formiranju savremene humanističke svesti. Osnovno u njegovim razmatranjima jeste određivanje mesta koje kritički realizam kao najznačajnija tekovina građanske književnosti 19 veka zauzima u današnjem književnom stvaranju, određivanje odnosa u kome se on nalazi naspram takozvanog avangardizma, s jedne, i socijalističkog realizma, s druge strane.

Određujući mesto i ulogu kritičkog realizma u današnjici, Lukač polazi od opšte društvene problematike našeg vremena.

Prema njegovom mišljenju, u naše vreme aktuelna dilema dana nije izbor između kapitalizma i socijalizma nego izbor između rata i mira. U humanističkom revoltu protiv rata i njegovih pobornika ujedinjavali su se i ujedinjavaju se napori najširih slojeva čovečanstva, uključujući tu i daleko pretežni deo inteligencije, bez obzira na njeno klasno poreklo i pripadnost, bez obzira na njeno načelno opredeljivanje u pogledu socijalizma.

Problematika kritičkog ili građanskog realizma i njegov značaj u današnjici nerazdvojivo su povezani s problematikom te inteligencije, konkretnije rečeno, s problematikom naprednijeg dela građanske inteligencije, njegovog učešća u humanističkom revoltu, određenog vida tog njegovog revolta.